Κοινωνική ανισότητα σημαίνει άνισες ευκαιρίες
Γράφουν οι Δημήτρης Παλάνης, Θεοχάρης Μανουσαρίδης, Αθανάσιος Τόπκας
Η κοινωνική ανισότητα χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη άνισων ευκαιριών και ανταμοιβών για διαφορετικές κοινωνικές θέσεις ή status σε μια ομάδα ή σε μια κοινωνία. Περιέχει δομημένα και επαναλαμβανόμενα μοτίβα από άνισες διανομές αγαθών, πλούτου, ευκαιριών, ανταμοιβών και τιμωριών. Ο ρατσισμός, για παράδειγμα, γίνεται αντιληπτός ως ένα φαινόμενο μέσα από το οποίο η πρόσβαση στα δικαιώματα και στους πόρους είναι άνισα καταμερισμένη ως προς τις φυλετικές γραμμές. Αντίθετα, το «λευκό προνόμιο» είναι μια έννοια που αναπτύχθηκε από την κοινωνική επιστήμονα Peggy McIntosh, αναφερόμενη στους μυριάδες τρόπους με τους οποίους οι λευκοί άνθρωποι επωφελούνται από την φυλετική ανισότητα.
Υπάρχουν δύο βασικοί τρόποι για την μέτρηση των κοινωνικών ανισοτήτων: η ανισότητα των συνθηκών, και η ανισότητα των ευκαιριών. Η ανισότητα των συνθηκών αναφέρεται στην άνιση κατανομή του εισοδήματος, πλούτου και υλικών αγαθών. Η στέγαση, για παράδειγμα, είναι μια ανισότητα συνθηκών με τους άστεγους και όσους ζουν σε στεγαστικά προγράμματα να βρίσκονται στο κάτω μέρος της ιεραρχίας, ενώ εκείνοι που ζουν σε βίλες πολλών εκατομμυρίων δολαρίων να βρίσκονται στην κορυφή.
Ένα άλλο παράδειγμα έγκειται στο επίπεδο ολόκληρων κοινοτήτων, που μερικές είναι φτωχές, ασταθείς και μαστίζονται από τη βία, ενώ άλλες έχουν "ενισχυθεί" μέσα από επιχειρηματικές επενδύσεις και κυβερνήσεις έτσι ώστε να ευδοκιμούν και να παρέχουν ασφαλείς, σίγουρες και χαρούμενες συνθήκες για τους κατοίκους.
Η ανισότητα των ευκαιριών αναφέρεται στην άνιση κατανομή των «ευκαιριών ζωής» προς τα άτομα. Αυτό αντικατοπτρίζεται σε μέτρα όπως είναι το επίπεδο της εκπαίδευσης, η κατάσταση της υγείας και η αντιμετώπιση από το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης. Για παράδειγμα, μελέτες στην Αμερική έχουν δείξει ότι οι καθηγητές κολεγίων και πανεπιστημίων είναι πιθανότερο να αγνοήσουν τα emails από γυναίκες και έγχρωμους, από ό, τι από λευκούς άνδρες, γεγονός που αποτελεί προνόμιο ως προς τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα των λευκών ανδρών μέσω της διοχέτευσης μεροληπτικών πόρων καθοδήγησης (mentoring).
Οι διακρίσεις κατά του ατόμου, της κοινότητας και των θεσμικών επιπέδων είναι ένα σημαντικό μέρος της διαδικασίας αναπαραγωγής των κοινωνικών ανισοτήτων λόγω φυλής, τάξης, φύλου και σεξουαλικότητας. Για παράδειγμα, οι γυναίκες αμείβονται συστηματικά λιγότερο από τους άνδρες για την ίδια εργασία και οι κοινωνιολόγοι έχουν καταδείξει αποφασιστικά ότι ο ρατσισμός είναι ενσωματωμένος στα θεμέλια της κοινωνίας μας, και είναι παρών σε όλους τους κοινωνικούς μας θεσμούς.